कथा : कोङहाङ
(स्वदेश नेपाल , अनलाइन पत्रिका, १९ आश्विन २०७५, शुक्रबार एवं मुन्धुम , मासिक -२०७५ कात्तिकमा प्रकाशित )
– सरण राई
कोङहाङ मिहिनती, अनुशासित, आज्ञाकारी हुनुका साथै नम्र, मिलनसार र सहयोगी भएकोले गाउँलेहरूको आँखाको नानीझैँ प्यारो हुन्छ । अहिले ऊ सिकिस्त छ, घाइते भएर अस्पतालको बेडमा अन्तिम अवस्थामा रहेको छ ।
पहाडि भूबनोट भीर पाखा पहरा, ऊ अग्लो भीरबाट लडेर झरेपछि पनि अर्को भीरबाट झरेर ढुङ्गामा पछारिएको थियो । छाती र टाउकोमा चोट लाग्नुका साथै हातखुट्टा पनि भाँचिएको हुन्छ ।
स्वास्थ चौकिमा उपचार सम्भव नभएपछि सहरको ठूलो अस्पतालमा ज्यान बचाउन सकिन्छ कि भनेर उसलाई पु¥याइएको छ । ऊ बेहोस छ, मानिसहरू टुलुटुलु हेरिरहन्छन् । डाक्टरहरूले सक्दो गरिसके र बाँच्न मुस्किल भएको कुरा भनिसकेका छन् । वृद्ध बाबुआमाका एक मात्र छोरा, ऊ म¥यो भने तिनीहरू ठहरै हुनेछन् । आमा रोएको रोएकै । बाबु पनि नरोइबसेका त होइनन् तर ‘जबसम्म सास तबसम्म आश’ भनेर मन थामेर बसेका छन् ।
कोङहाङको त्यस्तो अवस्था देखेर नरुने कोही गाउँले छैन । तर उनीहरू के गर्न सक्छन् र ? फगत प्रार्थना गरिरहेका छन् “कोङहाङलाई भगवानले बचाओस् !” गाउँलेहरू उसलाई बचाउन सक्दो मद्दत, आर्थिक सहयोग, रक्तदान आदि निस्वार्थ गरिरहेका छन् । तर उसको अवस्था भने झन्झन् चिन्ताजनक हुँदै गइरहेको छ— अहिले कि भरै ।
कोङहाङको मामाले दिदी रोएको देखेर मन थाम्न नसकि डाक्टरलाई भन्छन्, “डाक्टर जसरी पनि उसको ज्यान बचाउनु प¥यो ।”
“हामीले गर्ने सबै गरिसक्यो । भाँचिएको हातखुट्टा ठीक हुनसक्छ तर मुटु, फोक्सो र दिमागमा पनि चोट लागेको छ । बाँच्नु गा¥हो छ । कोसिस गरिरहेका छौँ । चमत्कार भए मात्र बाँच्न सक्छ ।” डाक्टरको जवाफ हुन्छ ।
चमत्कार !
मामाको मनमा वेलायती लेखकले लेखेको ‘जोनी गोर्खा’ भन्ने किताबको एउटा प्रसंंगको सम्झना आउछ । दोस्रो विश्वयुद्धमा बेलायती महारानी अस्पतालमा युद्ध घाइतेहरू निरिक्षण गर्न गएकी थिइन् । एकजना घाइते गोर्खाली सिपाहीको अवस्था अत्यन्त चिन्ताजनक थियो । त्यस सैनिकलाई देखाएर महारानीले सोधिन्— “यो सैनिक बाँच्छ ?”
“मुस्किल छ । उसको इच्छा शक्तिले बचायो भने मात्रै ।” डाक्टरले सत्य कुरा बताए । गोर्खाली सैनिकहरू अत्यन्त आज्ञाकारी हुन्छन् । महारानीले आज्ञा दिइन् “सैनिक तिमीले मर्न पाउन्नौ । तिमीले बाँच्नु पर्छ, यो मेरो आज्ञा हो ।” नभन्दै आश मारिसकेको त्यो सैनिक बाँच्यो ।
मामा त्यस्तै प्रयोग गर्ने निधो गर्छन् । भेनाज्युलाई अर्को कोठामा लगेर सम्झाउछन् । पिता आफ्नो मर्न लागेको बेहोस छोराको छेउ आएर कराएर आदेश दिन्छन्— “छोरा तिमीले बाँच्नुपर्छ । बाँचेर हामीलाई बुढेशकालमा पाल्नु तिम्रो कर्तव्य हो । मर्न पाउन्नौ ।”
बुबाको आज्ञा सुनेझैँ बेहोस अवस्थामा रहेका छोरा बुबालाई आँखा उघारेर हेर्ने प्रयत्न गर्छ । टाउको उठाउने बल गर्छ तर सक्तैन ।
सबैले माया मारेको ऊ त्यसपछि बिस्तारै निको हुन थाल्छ । चमत्कारै हुन्छ, ऊ बाँच्छ । सबैजना हर्षित हुन्छन् । मामालाई लाग्छ आज्ञाकारिता र इच्छाशक्तिले ऊ बाँचेको हो र मामा उसको नयाँ नाम राख्छन् कोङहाङ अर्थात मन(इच्छा)को राजा ।
त्यसपछि बाँचेर कोङहाङले राम्रा राम्रा धेरै कामहरू गर्छन् । उसले गरेका राम्रा कामहरूका लागि आज पनि कोङहाङलाई मानिसहरू सम्झिरहेका छन् ।
🔴
-धरान(सुनसरी)
(मुन्धुम , मासिक -२०७५ कात्तिकमा प्रकाशित )
(स्वदेश नेपाल , अनलाइन पत्रिका, १९ आश्विन २०७५, शुक्रबार एवं मुन्धुम , मासिक -२०७५ कात्तिकमा प्रकाशित )
– सरण राई
कोङहाङ मिहिनती, अनुशासित, आज्ञाकारी हुनुका साथै नम्र, मिलनसार र सहयोगी भएकोले गाउँलेहरूको आँखाको नानीझैँ प्यारो हुन्छ । अहिले ऊ सिकिस्त छ, घाइते भएर अस्पतालको बेडमा अन्तिम अवस्थामा रहेको छ ।
पहाडि भूबनोट भीर पाखा पहरा, ऊ अग्लो भीरबाट लडेर झरेपछि पनि अर्को भीरबाट झरेर ढुङ्गामा पछारिएको थियो । छाती र टाउकोमा चोट लाग्नुका साथै हातखुट्टा पनि भाँचिएको हुन्छ ।
स्वास्थ चौकिमा उपचार सम्भव नभएपछि सहरको ठूलो अस्पतालमा ज्यान बचाउन सकिन्छ कि भनेर उसलाई पु¥याइएको छ । ऊ बेहोस छ, मानिसहरू टुलुटुलु हेरिरहन्छन् । डाक्टरहरूले सक्दो गरिसके र बाँच्न मुस्किल भएको कुरा भनिसकेका छन् । वृद्ध बाबुआमाका एक मात्र छोरा, ऊ म¥यो भने तिनीहरू ठहरै हुनेछन् । आमा रोएको रोएकै । बाबु पनि नरोइबसेका त होइनन् तर ‘जबसम्म सास तबसम्म आश’ भनेर मन थामेर बसेका छन् ।
कोङहाङको त्यस्तो अवस्था देखेर नरुने कोही गाउँले छैन । तर उनीहरू के गर्न सक्छन् र ? फगत प्रार्थना गरिरहेका छन् “कोङहाङलाई भगवानले बचाओस् !” गाउँलेहरू उसलाई बचाउन सक्दो मद्दत, आर्थिक सहयोग, रक्तदान आदि निस्वार्थ गरिरहेका छन् । तर उसको अवस्था भने झन्झन् चिन्ताजनक हुँदै गइरहेको छ— अहिले कि भरै ।
कोङहाङको मामाले दिदी रोएको देखेर मन थाम्न नसकि डाक्टरलाई भन्छन्, “डाक्टर जसरी पनि उसको ज्यान बचाउनु प¥यो ।”
“हामीले गर्ने सबै गरिसक्यो । भाँचिएको हातखुट्टा ठीक हुनसक्छ तर मुटु, फोक्सो र दिमागमा पनि चोट लागेको छ । बाँच्नु गा¥हो छ । कोसिस गरिरहेका छौँ । चमत्कार भए मात्र बाँच्न सक्छ ।” डाक्टरको जवाफ हुन्छ ।
चमत्कार !
मामाको मनमा वेलायती लेखकले लेखेको ‘जोनी गोर्खा’ भन्ने किताबको एउटा प्रसंंगको सम्झना आउछ । दोस्रो विश्वयुद्धमा बेलायती महारानी अस्पतालमा युद्ध घाइतेहरू निरिक्षण गर्न गएकी थिइन् । एकजना घाइते गोर्खाली सिपाहीको अवस्था अत्यन्त चिन्ताजनक थियो । त्यस सैनिकलाई देखाएर महारानीले सोधिन्— “यो सैनिक बाँच्छ ?”
“मुस्किल छ । उसको इच्छा शक्तिले बचायो भने मात्रै ।” डाक्टरले सत्य कुरा बताए । गोर्खाली सैनिकहरू अत्यन्त आज्ञाकारी हुन्छन् । महारानीले आज्ञा दिइन् “सैनिक तिमीले मर्न पाउन्नौ । तिमीले बाँच्नु पर्छ, यो मेरो आज्ञा हो ।” नभन्दै आश मारिसकेको त्यो सैनिक बाँच्यो ।
मामा त्यस्तै प्रयोग गर्ने निधो गर्छन् । भेनाज्युलाई अर्को कोठामा लगेर सम्झाउछन् । पिता आफ्नो मर्न लागेको बेहोस छोराको छेउ आएर कराएर आदेश दिन्छन्— “छोरा तिमीले बाँच्नुपर्छ । बाँचेर हामीलाई बुढेशकालमा पाल्नु तिम्रो कर्तव्य हो । मर्न पाउन्नौ ।”
बुबाको आज्ञा सुनेझैँ बेहोस अवस्थामा रहेका छोरा बुबालाई आँखा उघारेर हेर्ने प्रयत्न गर्छ । टाउको उठाउने बल गर्छ तर सक्तैन ।
सबैले माया मारेको ऊ त्यसपछि बिस्तारै निको हुन थाल्छ । चमत्कारै हुन्छ, ऊ बाँच्छ । सबैजना हर्षित हुन्छन् । मामालाई लाग्छ आज्ञाकारिता र इच्छाशक्तिले ऊ बाँचेको हो र मामा उसको नयाँ नाम राख्छन् कोङहाङ अर्थात मन(इच्छा)को राजा ।
त्यसपछि बाँचेर कोङहाङले राम्रा राम्रा धेरै कामहरू गर्छन् । उसले गरेका राम्रा कामहरूका लागि आज पनि कोङहाङलाई मानिसहरू सम्झिरहेका छन् ।
🔴
-धरान(सुनसरी)
(मुन्धुम , मासिक -२०७५ कात्तिकमा प्रकाशित )
